Wizytówką Żyrardowa jest XIX-wieczna osada fabryczna, wybudowana przez właścicieli prężnie rozwijającej się fabryki. Składa się na nią największe w Polsce osiedle domów robotniczych, dzielnica willowa dla kadry kierowniczej, liczne budynki użyteczności publicznej oraz majestatyczne budynki fabryczne, będące świadectwem potęgi ówczesnych Zakładów Żyrardowskich Hiellego i Dittricha – największej fabryki w Królestwie Polskim oraz jednej z największych i najnowocześniejszych fabryk włókienniczych w ówczesnej Europie.

I choć rytmu miasta nie wyznacza już fabryczna świstawka, sygnalizująca początek zmiany, czy huk rytmicznie pracujących maszyn, to autentyzm osady fabrycznej i przesiąknięte historią mury dawnej fabryki są dziś najcenniejszym dziedzictwem kulturowym miasta.

Zapraszamy na spacer Szlakiem Architektury Przemysłowej „Industrialny Żyrardów”. To świadectwo potęgi żyrardowskiej fabryki oraz warunków pracy i życia tutejszej społeczności w okresie dynamicznego rozwoju przemysłowego miasta.

Spacer szlakiem pozwoli zrozumieć fenomen unikatowego na skalę europejską założenia architektoniczno – urbanistycznego Żyrardowa oraz poznać najważniejsze zabytki znajdujące się na terenie XIX-wiecznej osady fabrycznej.

The pride of Żyrardów is its 19th-century factory settlement, built by the owners of a rapidly growing factory. It consists of Poland’s largest workers’ housing estate, a villa district for management, numerous public buildings, and majestic factory buildings, which bear witness to the power of the then Żyrardów Works of Hille and Dittrich – the largest factory in the Kingdom of Poland and one of the largest and most modern textile factories in Europe at the time.

And although the rhythm of the city is no longer determined by the factory whistle signaling the start of work, the authenticity of the factory settlement and the historical walls of the former factory are today the city’s most valuable cultural heritage.

We invite you to take a walk along the Industrial Architecture Route „Industrial Żyrardów”, which will allow you to understand the phenomenon of the architectural and urban layout of the factory settlement, unique on a European scale, and to learn about the monuments that bear witness to the power of the Żyrardów factory, as well as the working and living conditions of the local community.


Na początku była fabryka.. /In the beginning there was a factory…

XIX-wieczna osada fabryczna. Pomnik Historii na industrialnych szlakach / Historical Monument on the industrial routes  


Szlak Architektury Przemysłowej ,,Industrialny Żyrardów” powstał w Roku Filipa de Girarda.

Zadanie dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.

Konsultacja merytoryczna: Mateusz Waśkowski, Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie.


Beneficjent: 
Lokalna Organizacja Turystyczna Mazowsza Zachodniego

Operator szlaku:
Miasto Żyrardów
ul. B. Limanowskiego 44
Urząd Miasta Żyrardowa
Wydział Informacji, Promocji i Kultury
tel. 45 88 00 536
e-mail:

Partnerzy:
Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie 
Muzeum Lniarstwa im. Filipa de Girarda w Żyrardowie 
Towarzystwo Przyjaciół Miasta Żyrardowa